Stanisław Wawrzyniec Staszic (ur. przed 6 listopada 1755 w Pile, zm. 20 stycznia 1826 w Warszawie) – polski działacz oświeceniowy, pisarz i publicysta, filozof i tłumacz, geograf i geolog; ksiądz katolicki (przez niemal 20 ostatnich lat życia Staszic nie pełnił posługi duszpasterskiej i nie nosił sutanny).

  Urodzony  w  rodzinie mieszczańskiej (ojciec i dziadek byli burmistrzami Piły), po ukończeniu szkół w Poznaniu, uzyskał święcenia i w 1778 został duchownym. Dalsze wykształcenie uzyskał w latach 1779-1781 we Francji i Niemczech. Jeszcze dwukrotnie w latach 1790-1791 oraz 1794 - 1797 wyjeżdżał za granicę.  Wg  kroniki  parafii  pw.  św.  Katarzyny w Czernięcinie w latach 1788-1791 był proboszczem w Turobinie. Był wychowawcą synów eks-kanclerza Andrzeja Zamoyskiego. W celach naukowych podróżował po kraju, prowadząc badania geologiczne.      Pełnił funkcje państwowe i społeczne.

  Staszic był jednym z czołowych reformatorów i uczonych polskiego oświecenia. Filozof, głoszący monistyczną koncepcję rozwoju świata. Działał na rzecz poprawy położenia chłopów, w 1812, w folwarku Jarosławiec (koło Uchań) zakłada Towarzystwo Rolnicze  Hrubieszowskie,  stając się tym  samym   prekursorem  w   dziedzinie spółdzielczości w Polsce (w 1816 dołączy folwark dziekanowski, a w 1817 folwark hrubieszowski – mieszczanie posiadający własne majątki nie zgodzili się na włączenie miasta do Towarzystwa). Pod względem ideowym skłaniał się ku fizjokratyzmowi oraz panslawizmowi (szczególnie po 1815). 

  Zwolennik gruntownych reform systemowych w I Rzeczypospolitej, w okresie Sejmu Wielkiego wspierał piórem zmiany przeprowadzane przez parlament. Od 1808 prezes Towarzystwa Przyjaciół Nauk, po 1818 założył Towarzystwo Rolnicze w Hrubieszowie. W latach 1807-1812 członek Izby Edukacyjnej, od 1815 Komisji Wyznań Religijnyc i Oświecenia Publicznego, członek Rady Stanu Królestwa Polskiego. Współorganizator szkoły uniwersyteckiej w Warszawie (1816) oraz   Szkoły    Akademiczno-Górniczej w   Kielcach.    Odegrał   ważną  rolę w rozwoju   przemysłu,   działając   także jako geolog i badacz natury (w 1825 opublikował informacje o Górach  Izerskich i Karkonoszach).

  W latach 1816-1824   pełnił funkcję dyrektora  generalnego Wydziału Przemysłu i Kunsztów Królestwa Kongresowego.  Przygotował wówczas plan rozbudowy Staropolskiego Okręgu Przemysłowego.      Wznowił eksploatację  węgla kamiennego ze złoża Reden na terenie obecnej  Dąbrowy Górniczej.

   Z   inicjatywy    Staszica    powstało   wiele   obiektów przemysłowych, m.in. pierwsze w Królestwie Polskim huty cynku (4 huty o wspólnej nazwie "Konstanty" – 1816-1822) oraz ośrodki hutnictwa żelaza.

Był mecenasem i promotorem wynalazcy Abrahama Sterna.

  Pochowany na terenie należącego do Wyższego Metropolitalnego Seminarium Duchownego kościoła pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w parafii bł. Edwarda Detkensa (dawny kościół Kamedułów), znajdującego się na warszawskich Bielanach przy ul. Dewajtis 3. W pogrzebie duchownego uczestniczyło 14 tys. warszawiaków. Zgodnie z ostatnia wolą zmarłego część   jego   majątku – 800 tys. zł   została podzielona   po   200 tys. zł   między   fundusze   założycielskie  domu  zarobkowego  dla    ubogich i Szpitala Dzieciątka Jezus, a reszta na pomnik Mikołaja Kopernika, Instytut Głuchoniemych i Szpital Marcinkanek. Przez niemal cztery lata po śmierci Staszica jego grób był  miejscem spotkań warszawskiej młodzieży i członków ruchów patriotycznych. W 1818 odznaczony Orderem Orła Białego.